đạo thiên chúa với mặt tại Vĩnh Long vào khoảng năm 1862, năm đó chưa sở hữu Nhà thờ và cũng chưa mang Họ đạo. Cha Cordier từ Nam Vang sang chăm sóc, kế tới là Cha Guillon. Năm 1866 Cha Gernot đảm trách Vĩnh Long.
Năm 1867, Cha Bernard chính thức là Cha sở xứ Vĩnh Long. Việc trước nhất là Cha cất 1 Nhà thờ cột cây lợp lá, ở gần vị trí Nhà thờ cũ ở cập bờ sông Cổ Chiên.
Năm 1868 Cha Le Mec được gửi từ Sài Gòn xuống nhậm sở Vĩnh Long. Trong 10 năm Cha đã đặt nề nếp hẳn hoi cho họ đạo. Năm 1869 Cha cũng cho mở một nhà thương ủy quyền cho các Bà dòng thánh Phaolô. Cha nhường Nhà thờ cũ cho các Bà và cất 1 Nhà thờ mới cột cây nhưng lợp ngói. trong khoảng năm 1877 tới 1886 với các Cha đảm nhiệm Họ đạo Vĩnh Long: Cha Faron, Cha Lizé và cha Hamon. Cha Hamon là người đưa giáo dân từ Bình Định tới tá túc tại Vĩnh Long. Trong 2 năm ngụ cư tại Vĩnh Long, Cha Hamon giúp Cha Lizé thật đắc lực. lúc Cha Lizé lâm bệnh và chết tại Hongkong 1887, Cha Hamon còn ở lại coi họ đạo Vĩnh Long ít lâu rồi đưa giáo dân trở về Bình Định.
Cha Lalement về thay thế coi sóc họ đạo Vĩnh Long từ 1887 tới 1908. Địa sở Vĩnh Long rộng lớn nên hằng năm có nhiều thầy Đại chủng viện đến giúp. Tổng cộng số giáo dân khi đấy chừng 2.500 nhân danh. Mỗi năm Cha sở phải đi kinh lý các họ để sắp xếp công việc. mặc dù, công việc các họ rất nhiều và không đủ kinh phí, Cha vẫn cất được nhà Cha sở và Cha cũng lo xây dựng Nhà thờ. Nhà thờ khởi công năm 1889 và hoàn thành năm 1894 với số tiền là 12.000 đồng. Nhà thờ được xây theo kiểu Roman dài 38m, rộng 19m, cao 16,7m sở hữu 2 tháp chuông (Nhà thờ Chính toà cũ). Vào thời đấy là cả 1 Dự án. Cha Lalement làm việc tông đồ 33 năm, Cha đã hy sinh cho Vĩnh Long 20 năm. Cha Arkerman chính thức nhậm sở 1908 và ở đến năm 1915. Sau Cha, đến Cha Bellemin coi Vĩnh Long trong khoảng 1915 tới 1938.
Giáo phận Vĩnh Long được xây dựng năm 1938. Đức Cha Phêrô Ngô Đình Thục về Vĩnh Long ko có chỗ ở nên tạm thời tá túc tại nhà xứ Vĩnh Long và kiêm chánh sở Vĩnh Long.
thời kì trong khoảng 1938 tới 1948 xem như thời kì chuyển tiếp vì ko có Cha nào thực thụ là cha sở. Tháng 8/1948 Cha Giacôbê Nguyễn Ngọc Quang đang làm cho Giám đốc Tiểu Chủng viện được bổ nhiệm làm Chánh sở Chính tòa. Năm 1965 Cha được Tòa thánh bổ nhiệm làm Giám mục Cần Thơ.
Năm 1960 Đức cha Ngô về Huế. Tòa thánh bổ nhiệm Đức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện về Vĩnh Long. trong khoảng 1964 đã khởi công xây cất Nhà thờ Chính tòa mới (Nhà thở cũ ở bờ sông Cổ Chiên) do cha Raphae Minh quản lý. Năm 1964, phát hiện bờ sông sạt lở, có dòng nước ngầm từ ngoài xoáy vào lòng đất dưới khu vực Nhà thờ nên Đức Cha Antôn ra lệnh di dời về khu vực hiện tại. từ cuối năm 1964 Nhà thờ Chính tòa được vun đắp có một phần nguyên liệu Đức Cha Ngô để lại, ở Ngã Ba Cần Thơ, theo mô phỏng của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ phỏng theo mẫu con tàu lớn của ông Noe.
Năm 1964 khởi công nhưng mãi tới năm 1967 mới hoàn thành. Nhà thờ được trùng tu nhiều lần, lần nặng nhất là sau biến cố Tết Mậu Thân 1968. Và mới đây, nhân dịp kỷ niệm 60 năm thành lập Giáo phận (1938-1998), Nhà thờ Chính toà được trùng tu, Công trình nầy kéo dài một năm, tới giữa năm 1999 mới xong.
Giáo phận Vĩnh Long có Nhà thờ Chính toà cao to rộng rãi, sở hữu tầng hầm, hình con tàu. Nhà thờ với kích thước: 75m chiều dài trong lòng Nhà thờ, nếu cộng với tiền đường. Nhà thờ sẽ có chiều dài 100m, 26m chiều rộng, chỗ rộng nhất là 36m và 27m chiều cao (dự trù xây một tháp chuông 45m cao hơn Nhà thờ, nhưng chưa thực hiện).
Nhà thờ chọn Bà Thánh Anna Thân Mẫu Đức Bà Maria làm bổn mạng cho mình. Thánh Anna Thân Mẫu Đức Mẹ, một biểu trưng đầy ý nghĩa giáo dục, bởi vì nó ám chỉ việc Thánh Anna là người đã sinh ra Mẹ Maria và đã chỉ dẫn, dạy dỗ Mẹ Maria nên người công chính và nhờ đó được chọn làm Mẹ Chúa Cứu thế, khiến Mẹ Hội Thánh. Về điểm nầy, chúng ta mượn lại lời của Thánh Đamascênô để tụng ca 2 vị Thánh tổ: “Lạy thánh Gioakim và Anna, đôi bạn hạnh phúc, tất cả mọi tạo vật đều mang ơn các ngài, vì nhờ các ngài mà tạo vật đã dâng lên cho Đấng Hoá Công một lễ vật cao trọng, đó chính là Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa”. bởi thế, dưới mái Nhà thờ Chính toà Thánh hiệu Anna, chúng ta được hướng dẫn sống cuộc sống của người công chính trước mặt Chúa, tất nhiên, trước hết nhờ ơn Chúa và sống Lời Chúa, nhưng qua Thánh Anna để chúng ta có được Chúa Giêsu và phúc đáp của Người.
Trước tiền đường, phần giữa sân, ngay cuối con đường dẫn vào Nhà thờ, Cha sở Chính toà cho dựng tượng Chúa Giêsu là Vua cao hơn 4m, uy nghiêm đứng sừng sững giữa trời như là Vua vũ trụ, dang tay đón nhận mọi thành phần dân Chúa và tất cả mọi người bằng tất cả con tim của mình.
Bước lên 20 nấc thang chúng ta sẽ tới tiền đường Nhà thờ, 1 khoảng sân rộng có thể sử dụng làm lễ đài. Kế đến là mặt tiền Nhà thờ xem như đầu con tàu cao vời vợi: 27m cao, 30m rộng, hình ngũ giác, là điểm dựa cho 1 cây Thánh Giá bằng xi măng to lớn: 17m chiều cao và 6m chiều ngang, thu hút mọi người nhìn lên và nhận ra dấu chỉ để phân biệt con tàu. Con tàu nầy ko phải là 1 con tàu như những con tàu khác, nhưng là con tàu Kitô giáo, ai ở trong tàu thì sẽ được cứu thoát. các tín hữu Giáo phận Vĩnh Long vào trong con tàu đấy để tuyên xưng niềm tin và thờ phượng Thiên Chúa ko biết bao nhiêu lần trong đời mang niềm ước mong độc nhất vô nhị là được phần rỗi linh hồn.
Lòng con tàu đủ chỗ cho khoảng từ 2.000 tới 3.000 giáo dân tới tham gia những nghi thức phụng vụ (tuỳ theo sự sắp xếp). 1 Cung thánh rộng rãi có thể chứa khoảng 120 tới 150 Linh mục cùng làm cho lễ đồng tế. Khu vực bàn thờ chính và phía sau bàn thờ được xem như phòng điều khiển con tàu có những trang trí phụng vụ miêu tả “Mầu nhiệm Cứu chuộc”. Nghệ nhân cho dựng 1 cây Thánh Giá gỗ cao mang thân thể Chúa Giêsu bằng thạch cao phía sau bàn thờ và sau cây Thánh Giá đấy là 1 màn phông rộng có màu thay đổi theo mùa phụng vụ, đường viền trên, cao khỏi cây Thánh Giá, đường viền dưới rủ xuống tận chân nền Nhà thờ. Cây Thánh Giá ở vị trí này gợi lên những ý nghĩa phụng vụ chính yếu thuộc Bí Tích Thánh Thể: Chúa Giêsu trở thành hy lễ dâng lên Chúa Cha 1 lần cho tất cả. Và mỗi khi cử hành Bí Tích Thánh Thể, linh mục và mọi người tham gia kết hợp lễ hy sinh của mình với hy lễ của Chúa Giêsu dâng lên Thiên Chúa Cha để chúc tụng tạ ơn Ngài. Cây Thánh Giá cũng làm cho người tín hữu nhớ tới lời nói đầy hứa hẹn của Chúa Giêsu: “Phần Tôi, một khi được giương cao lên khỏi mặt đất, Tôi sẽ kéo mọi người lên với Tôi” (Jn 12, 32) “Như ông Môisen đã giương cao con rắn trong sa mạc, Con Người cũng sẽ phải được giương cao, để ai tin vào Người thì được sống muôn đời” (Jn 3, 14-15). Màn phông phía sau với màu thay đổi theo mùa phụng vụ kia làm người tín hữu liên tưởng tới tình trạng tấm màn trong Đền Thờ lúc Chúa Giêsu chết, ở đây, màn phông này rủ xuống cũng miêu tả các ý nghĩa tương tự.
Tiếp tục, cũng phía sau bàn thờ, trước mắt chúng ta là 1 tấm màn vải trắng rộng lớn trải dài từ phía cánh phải đến phía cánh trái khu vực bàn thờ và mỗi bên màn được nối vào sáu trụ to màu đỏ. Thấp hơn màn phông sau Thánh Giá, tấm màn nầy có đường viền trên được móc vào các trụ đứng bằng gỗ, còn đường viền dưới được thả lỏng xuống đất. Màn vải trắng đó biểu tượng cho chiếc lưới đánh cá và sáu trụ đứng màu đỏ ở hai bên chính là 12 Thánh Tông đồ của Chúa kéo lưới đánh bắt cá “người”. Cạnh mỗi sáu trụ to màu đỏ kia, nghệ nhân dựng lên bảy trụ. nếu như đứng phần dưới giáo dân nhìn lên, chúng ta sẽ thấy bảy trụ phía trái và bảy trụ phía phải.
Bảy trụ phía trái, với phù điêu, biểu trưng cho bảy ơn Chúa Thánh Thần. Phần dưới của bảy trụ nầy còn có một giá to đỡ quyển Kinh Thánh. 2 vật thể nầy muốn nhắn nhủ những tín hữu hãy tâm niệm: Đời sống tinh thần của người tín hữu được nuôi dưỡng bằng ơn Chúa và Lời Chúa. Cạnh đó còn thấy mang một ngai toà mà mỗi lúc mang lễ thức quan trọng vị Giám mục Chính toà sẽ ngồi trên ấy.
Bảy trụ phía phải, có phù điêu, biểu tượng cho bảy Bí Tích. Phần dưới của bảy trụ nầy còn thấy một Nhà tạm sơn son thiếp vàng xứng đáng nơi Chúa ngự, và trên Nhà tạm một thang đi lên mang 9 bậc. Hình ảnh này, nghệ nhân muốn cho chúng ta thấy 1 ý nghĩa phụng vụ quan trọng nữa: Đời sống tinh thần của người tín hữu được nuôi dưỡng bằng những Bí Tích và Mình Máu Thánh Chúa Kitô. Không phải sơ ý mà nghệ nhân bày thêm chín nấc thang phía trên nhà tạm. Chín nấc thang kia là con đường dẫn về núi Thiên Chúa (núi Horeb) mà tiên tri Elia phải đi qua, muốn đến đấy tiên Êlia được thiên thần Chúa đánh thức hai lần để ăn bánh và uống nước cho có sức (1V. 19, 1-8), Điều ấy muốn nói gì nếu chẳng phải là muốn về nhà Chúa thì của ăn linh thiêng là điều cần thiết hay sao?
Nhìn ở góc xa, chúng ta có thể trông thấy nơi 2 lần bảy thành mười bốn này 1 điều gì đó liên quan tới luân lý Kitô giáo: Thương người có mười bốn mối: thương xác bảy mối và thương linh hồn bảy mối.
Vào trong thân tàu để được cứu thoát là chân lý. Cứu thoát bằng việc đọc kinh cầu nguyện, cứu thoát bằng việc tham gia bàn tiệc Lời Chúa và bàn tiệc Thánh thể để lúc đó có sức chịu những cơn phong ba bảo tố của cuộc đời, cứu thoát bằng việc thực hành phúc ân Chúa: Thương người có mười bốn mối.
bắt đầu từ năm 1975 đến giờ, tại Nhà thờ Chính toà đã tổ chức khá nhiều lễ hội cho giáo dân toàn thể Giáo phận. có khoảng ko gian trong lòng Nhà thờ rộng rãi như thế, mọi nghi lễ tôn giáo đều diễn ra trong bầu ko khí nghiêm trang thánh thiện ko sợ phải trời mưa hay nắng, rộng và hẹp.
Nhà thờ chính tòa Vĩnh Long có tước hiệu Nhà thờ Thánh Anna là một công trình kiến trúc đậm nét Nhà thờ phương Tây, nhưng cũng phảng phất vẻ cổ kính mang dấu ấn của địa phương, từ một Công trình đã có mặt gần 150 năm nên đây không chỉ là điểm tới của Đức tin mà còn là điểm dừng chân rất an bình của mọi du khách tới Vĩnh Long.
